جایگزین‌ها را به عنوان روش‌های تدریس و کمک آموزشی تعریف می‌کنیم که به جای بکارگیری حیوانات، مورد استفاده قرار گرفته یا آموزش با شفقت موجود را تکمیل می‌کنند.

آموزش با شقفت در علوم زیستی عبارتست از:

آموزش پیشرو که در آن اهداف آموزشی با استفاده از روش‌های جایگزین با شقفت تحقق می‌یابد. روش‌هایی که آزاری به حیوانات نمی‌رسانند و دانشجویان در طول آن از آزادی آموزش با وجدان که ادراک جامع‌نگر و احترام به زندگی را تشویق می‌کند برخوردارند.

نقد ما بر استفاده آسیب زننده از حیوانات را هم بخوانید.

انواع جایگزین ها

مدل ها و شبیه سازها
فیلم و ویدذو
شبیه سازی کامپیوتری چند سانه ای و واقعیت مجازی
اجساد حیواناتی که بصورت اخلاقی تهیه شده اند
تمرین بالینی
آزمایشگاه های برون تنی

 

مدل ها و شبیه سازها

این دسته، از مدل‌های کم خرج و ابزارهای آموزش جراحی تا ماکت‌های کامپیوتری را در بر می‌گیرد. مدل‌های ابتدایی می‌توانند به مطالعه آناتومی کمک کنند یا یادگیری شیوه صحیح کار با حیوانات بدون وارد کردن استرس به حیوان و مضطرب ساختن دانشجو را تسهیل نمایند. تنوع ابزارهای موجود آموزش جراحی شامل مدل‌های پوست، اندام‌های درونی و اعضای بدن می‌شود که قادرند شانس کسب مهارت‌های اولیه نظیر هماهنگی دست و چشم، استفاده از ابزار و تکنیک‌هایی نظیر بخیه‌زدن را برای دانشجویان فراهم نمایند..
ابزارهای آموزشی اندام از بین رفته، امکان بکارگیری بافت واقعی در طول فرآیند آموزش را فراهم می کنند. محصولات پیچیده تر شامل ماکت های بکار رفته برای آموزش مهارت های تزریق وریدی (IV)، لوله گذاری و سوندگذاری ادراری (Catheterisation) روی حیوانات، و مراقبت های ویژه از احیا گرفته تا کشیدن آب ریه (thoracentesis) می شود. ماکت های کامپیوتری، سطح دیگری از پیچیدگی و پشتیبانی را برای آموزش کارآمد دانشجویان فراهم می آورند.
 

   فیلم و ویدذو

   آموزش با فیلم و ویدئو انفعالی (passive) است اما به عنوان بخشی از فرآیند آموزشی می تواند پس زمینه خوبی را ارائه داده و یک جایگزین بصری عالی را فراهم نماید. مثلا ویدئو تشریح هایی که یصورت حرفه ای انجام شده اند، غالبا قادر است اطلاعات بسیار بیشتری را به دانشجویان منتقل کند تا تشریح هایی که توسط خود دانشجویان انجام می شوند. برای آموزش آن دسته از دانشجویانی که به این مهارت ها در حرفه خود نیاز دارند، این ویدئوها می توانند پیش از انجام تشریح واقعی روی اجسادی که بصورت اخلاقی تهیه شده اند بکار روند.

 

شبیه سازی کامپیوتری چندرسانه ای و واقعیت مجازی

فرصت های حاصل از توسعه ی نرم افزارهای کامپیوتری درکمک به آموزش کارآمد علوم زیستی، در چند سال اخیر رشدی نمایی داشته است. از تشریح های مجازی که دانشجویان می توانند روی صفحه نمایش انجام دهند گرفته تا شبیه سازی های کامل واقعیت مجازی از تکنیک بالینی با امکانات سه بعدی و لامسه ای. تنها چیزی که آن را محدود می کند، مرزهای فنی و خلاقیت است. همچنین، یادگیری به کمک کامییوتر می تواند عمق و گستره بیشتری را به تجربه ی آموختن ببخشد. مثلا ریخت شناسی میان گونه ها را می توان با یک کلیک موس مقایسه کرده یا بافت شناسی و سایر حوزه ها را وارد دروس کاربردی نمود. می توان به سادگی یک تصویر را بزرگ و کوچک کرد، سیستم عصبی یا گردش خون را بصورت سه بعدی برجسته کرده یا محو نمود، ماهیچه ها را فعال کرد، و حتی خصوصیات کیفی همچون تاری اندام ها (opacity of organs) را با هدف تأکید بیشتر روی ساختار و ارتباطات ساختاری کنترل نمود. افزایش تجربه حسی و سطح کنترل در نرم افزار جدید، به یادگیری کارآمد عالی کمک می کند. برخی برنامه ها شامل آزمایشگاه های مجازی با امکان انتخاب کار روی آزمایشات مختلف بوده و بقیه نیز قابلیت تنظیم شدن مطابق با موقعیت و اهداف خاص آموزشی توسط آموزگار را دارا هستند. همچنین دانشجویان می توانند با سرعت خودشان کار کنند، بخش هایی از تمرین را تکرار کرده و از اجسام فیزیکی (materials) پشتیبان استفاده کنند تا از دانش و تکنیک کسب شده راضی باشند. بدین ترتیب دانشجویان می توانند تا حدی که ساختار واحد درسی شان اجاره دهد، خود راهبر (self-directed) باشند. ماهیت نوآورانه ی پیشرفت های تکنولوژیک، می تواند جالب باشد. همین جذابیت، تجربه یادگیری را برای دانشجویان افزون کرده و بخش مهمی از آموزش غیر رسمی آنان برای مشاغلی است که نقش به سزای مهارت های کامپیوتری و فناوری اطلاعات در آن ها ادامه خواهند داشت. با اینحال هر زمان که میسر باشد، شبیه سازی کامپیوتری باید در کنار کسب تجربه از حیوانات و افراد زنده قرار گیرد تا تکنولوژی به عنوان ابزاری قدرتمند، و نه جایگزین واقعیت عمل کند.

 

خود آزمایی دانشجویان (آزمایش دانشجویان روی خود)

هر اندازه بر اهمیت کار عملی با بدن زنده برای دانشجویان جانورشناسی، پزشکی و دامپزشکی تأکید شود، کم است. برای درک کارآمد فرآیندهای فیزیولوژیکی، حداقل مقداری تجربه ی کار با بدن زنده ضروری است. در صورت رضایت دانشجو، وی خود می تواند نقش یک حیوان آزمایشگاهی عالی را بازی کند. آزمایش دانشجو روی خود، یک جایگزین غیر تهاجمی با شفقت است. مسلما مرجع مناسب دانشجویان پزشکی، بدن انسان است و آزمایش روی خود در بسیاری از نهادها به عنوان بخشی از تمرینات عادی انجام می شود. اما بدن انسان می تواند در کلیه علوم زیستی مورد استفاده قرار گیرد. طیف این کاربردهای عملی از آزمایشات ساده نظیر خوردن یک ماده ادرار آور یا ورزش کردن و سپس بررسی تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی تا تست های پیچیده تر نظیر اندازه گیری سرعت هدایت عصبی بوسیله ی ابزار خودآزمایی که به نرم افزار کامپیوتری مناسب متصل شده، گسترده است. خود ارجاعی و درگیری زیاد دانشجو حین چنین آزمایشاتی موجب می شود در عین لذتبخش بودن، به خوبی نیز در ذهن وی ثبت شود.

 

اجساد حیواناتی که بصورت اخلاقی تهیه شده اند

مطالعه آناتومی برای بسیاری از دانشجویان جانورشناسی و تمام دامپزشکان آینده، بدون درجه ای از تجربه ی ملموس عملی با حیوانات و بافت حیوانی، کامل نخواهد شد. بطور مشابه برای جراحی نیز اگر تجربه حقیقی از بافت واقعی وجود نداشته باشد، آموزش کافی و مناسب نخواهد بود. بی شک جایگزین های اخلاقی برای کشتار و آزار حیوانات در این مواقع ضروری وجود دارد: استفاده از اجساد حیواناتی که از منابع اخلاقی تهیه شده اند. تهیه شدن از منابع اخلاقی بدان معناست که حیوانات با هدف تأمین بافت یا جسد پرورش نیافته و کشته نشده باشند. همچنین هیچ تجارت و بازاری برای تأمین اجساد، شکل نگرفته و حمایت نشده باشد. نمونه های منابع اخلاقی عبارتند از حیوانات آزادی که بصورت طبیعی یا بر اثر تصادف مرده اند یا حیوانات بیماری که با دلایل موجه پزشکی یوتانایز شده اند. کلینیک های دامپزشکی منابع بالقوه خوبی هستند و همین حالا هم برخی دانشکده های دامپزشکی برای تأمین اجساد با کلینیک ها کار می کنند. همچنین بسیاری از اشخاص و فعالیت های خصوصی نیز پتانسیل بالایی در تأمین اجساد اخلاقی را دارند. افزایش تعداد برنامه های اهدا عضو حاکی از وجود یک فهم متعارف در ضرورت استفاده صحیح از منابع از بین رفته است. چالش نهادها در برقراری ارتباطات صحیح و شکل دهی به ساختارهای سازمانی پایدار برای بهره گیری کارآمد از این منابع است. همچنین لازمست این نهادها بتوانند اثبات کنند که به اجساد حیوانات خانگی که برای اهداف آموزشی بدان ها سپرده شده، احترام میگذارند و از آنها به گونه ای اخلاقی استفاده می کنند.

مطالعه بیشتر در خصوص برنامه های اهدا جسد

فلوچارت مشخص کردن منبع بافت، اندام یا جسد حیوانی

 

تمرین بالینی

انتظار می رود که آموزش دانشجویان پزشکی شامل کسب تجربه از بیماران واقعی باشد. هرچه دانشجویان در سطوح مناسب و زمان مناسب تجربه ی بیشتری کسب کنند، آموزش بهتری دیده اند. از فیزیولوژی تا پاتولوژی و جراحی، آموزشی که در برگیرنده ی بیمار باشد می تواند کارآموزی مناسب و واقع بینانه ای را فراهم آورد. "یادگیری مبتنی بر مسأله" که با کیس های بالینی واقعی مرتبط باشد نیز به عنوان یک شیوه قدرتمند آموزشی شناخته می شود. این نکته بطور خاص برای آن دسته از نهادهایی مهم است که هنوز از آزمایشات حیوانی برای آموزش پزشکی استفاده می کنند. برای آموزش دامپزشکی که حیوانات مرجع مناسبش هستند، باز هم تمرین بالینی یک جایگزین با شقفت مناسب است. هم اکنون بسیاری از دانشکده های دامپزشکی با کلینیک های دامپزشکی در ارتباط هستند تا امکان چنین آموزشی را میسر سازند. این شیوه، آموزشی را فراهم می کند که ماهیتش به موقعیت بالینی حرفه ای که دانشجو پس از فارغ التحصیلی بدان وارد می شود، نزدیک تر است. پس از اینکه دانشجویان در کار با حیوانات و مهارت های اولیه بالینی تسلط یافتند، به تدریج زیر نظر یک دامپزشک متبحر برای اعمال جراحی دوره ی کارآموزی را طی میکنند. دخالت بیشتر دانشجو در اعمال جراحی نظیر عقیم و اخته سازی (دو مورد از رایجترین اعمال جراحی که دانشجویان تحصیلات تکمیلی دامپزشکی با آن مواجه می شوند) می تواند تجربه، تسلط و صلاحیت لازم را به آن ها بدهد. عقیم سازی حیوانات بی سرپرست یا سایر حیوانات، یک ضرورت اجتماعیست که فرصتهایی را برای یادگیری همزمان با خدمت (service learning) اینچنینی فراهم می آورد. همچنین می توان فرصت مشارکت در سایر اعمال جراحی مفید را نیز به دانشجویان اعطا کرد. تمرینات بالینی به عنوان یک شیوه ی آموزشی، مداخله دانشجو در کل فرآیند را محفوظ میدارد: از خود عمل جراحی تا مراقبت های بعد از عمل و ریکاوری حیوان. بدین ترتیب تمرکز روی حیواناتی است که از این کار منتفع می شوند- یعنی درمان به جای آزار.

 

 آزمایشگاه های برون تنی (In Vitro)

توسعه و بکارگیری سریع تکنولوژی برون تنی در تحقیقات و آزمایشات را باید با آشنایی دانشجویان مقطع کارشناسی با تکنیکهای آن، حمایت کرد. آزمایشات کاربردی برون تنی (in vitro) به جای آزمایشات درون جانداری (in vivo) می توانند این تجربه را فراهم کنند. بافت حیوان مورد استفاده را نیز می توان به طریق اخلاقی تهیه کرد. به علاوه، بکارگیری بافت حیوانی در برخی کاربردها را می توان مستقیما با مواد گیاهی جایگزین کرد. مثلا برای مطالعه تنفس سلولی یا انتقال الکترونی، می توان میتوکندری را به جای شیوه سنتی کبد رت، از مخمر، سیب زمینی یا چغندر گرفت.

 

منابع کمکی

برای تماشای نمایش برخی از این جایگزین ها توسط آموزگاران، ویدئو اینترنیش را نگاه کنید: جایگزین ها در تحصیل

و برای آزمودن محصولات، سیستم امانی جایگزین های اینترنیش را ببینید.